Dergi makalesi Açık Erişim

TRIPS ANLAŞMASI'NDA İLAÇ PATENTLERİNİN ZORUNLU LİSANSI

2020    Hakan Kocak

Ülkeler ihtiyaç duydukları patentli ilaçlara zorunlu lisans yoluyla daha uygun koşullarda erişebilmektedirler. Zorunlu lisans, patent sahibinin rızası olmaksızın bir kamu otoritesi kararı ile devlete veya üçüncü kişilere verilen patent konusu buluşu kullanma yetkisidir. Zorunlu lisans sayesinde, bir yandan patent sahibinin menfaati uluslararası anlaşmalarda ve ulusal düzenlemelerde belirlenen ilke ve esaslar çerçevesinde korunurken; diğer yandan, toplumun patentli ilaçlara duyduğu ihtiyaç karşılanmaktadır. Bu çalışmada, ilaçlara erişim sorununun çözümünde zorunlu lisans kurumunun oynadığı rol, Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Anlaşması (TRIPS Anlaşması) bağlamında incelenmektedir. Bu çalışma, dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, ilaç buluşlarının patent korumasına alınması sürecinden bahsedilmektedir. İkinci bölümde, zorunlu lisans kurumunun genel esasları açıklanmaktadır. Üçüncü bölümde, ilaç patentleri hakkında zorunlu lisansa karar verilmesi süreci incelenmektedir. Son olarak, günümüze kadar ilaç patentleri yönünden zorunlu lisans uygulamasına değinilmektedir.