Diğer Açık Erişim
TÜBİTAK 2219 Yurt Dışı Doktora Sonrası Araştırma Burs Programı Proje Önerisi
Sağlık, Özhan
JSON-LD (schema.org)
{
"@context": "https://schema.org/",
"@id": 229489,
"@type": "CreativeWork",
"creator": [
{
"@id": "https://orcid.org/0000-0002-1436-7431",
"@type": "Person",
"affiliation": "Bursa Uluda\u011f \u00dcniversitesi",
"name": "Sa\u011fl\u0131k, \u00d6zhan"
}
],
"datePublished": "2022-07-29",
"description": "<p>Dijital dönü\u015fümün yayg\u0131nla\u015fmas\u0131 ve elektronik devlet (e-devlet) çal\u0131\u015fmalar\u0131yla birlikte kurumlar, elektronik belge yönetim sistemleri (EBYS) arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla elektronik belge (e-belge) üreterek idari i\u015f ve i\u015flemlerini kâ\u011f\u0131t ortamdan elektroni\u011fe ta\u015f\u0131m\u0131\u015ft\u0131r. Üretilen bu belgeler, günlük i\u015flemleri bittikten sonra dosyas\u0131na kald\u0131r\u0131larak ar\u015fivlenir. Belgelerin üretiminden itibaren ba\u015flay\u0131p ar\u015fivlendikten sonra da özgünlük, bütünlük ve kullan\u0131labilirlik gibi delil de\u011ferine esas te\u015fkil eden özniteliklerinin korunmas\u0131 gerekir. Ancak uzun dönem korunmak için ar\u015fivlenen e-belgelerin bile\u015fenlerinin muhafaza edilememesi, ta\u015f\u0131nd\u0131\u011f\u0131 format\u0131n güncellenememesi ve ar\u015fivsel ba\u011f\u0131n bozulmas\u0131 gibi nedenlerden dolay\u0131 zaman içerisinde özniteliklerin korunamama riski söz konusudur. Bu durum belgelerin güvenilirli\u011finden \u015füphe duyulmas\u0131na neden olmakta ve özniteliklerinin korunamayaca\u011f\u0131 tart\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131 gündeme getirmektedir. Bu tart\u0131\u015fmalar, blokzincir teknolojisi gibi yeni yakla\u015f\u0131mlardan e-belgelerin güvenilirli\u011finin korunmas\u0131nda yararlan\u0131labilece\u011fi fikrinin geli\u015fmesine yol açm\u0131\u015ft\u0131r. Belgelerin de\u011fi\u015ftirilmesinin oldukça zor olmas\u0131 nedeniyle bu teknoloji sayesinde içerik bütünlü\u011fünün ba\u015far\u0131yla muhafaza edilebilece\u011fi dile getirilmektedir. Ancak bu olumlu özelli\u011fe ra\u011fmen semantik bütünlük ve ar\u015fivsel ba\u011f\u0131n korunmas\u0131 ile gerçeklik ve taml\u0131\u011f\u0131n muhafaza edilmesi konusunda ciddi iyile\u015ftirmelere ihtiyaç duyuldu\u011fu çe\u015fitli çal\u0131\u015fmalarda ifade edilmektedir. Durum böyle olunca, blokzincirlerde üretilen belgelerin güvenilirli\u011fi nas\u0131l korunacak, ar\u015fivsel ba\u011f nas\u0131l tesis edilecek, bütünlük kontrolleri nas\u0131l yap\u0131lacak, gerçeklik ve taml\u0131k nas\u0131l muhafaza edilecek gibi sorular akla gelmektedir. Bu sorular\u0131 çözümlemek için blokzincirlerde EBYS geli\u015ftiren farkl\u0131 \u015firketler üzerinden inceleme yapman\u0131n gerekli oldu\u011fu dü\u015fünülmektedir. Bunun neticesinde yaz\u0131l\u0131mlar için güvenilirlik kriterleri belirlenecektir. Ancak bu kriterlerin nas\u0131l tesis edilebilece\u011fi ya da yeni kriterlere ihtiyaç duyulup duyulmad\u0131\u011f\u0131n\u0131n henüz incelenmedi\u011fi görülmektedir. Hâliyle ara\u015ft\u0131rma, bu incelemeyi yaparak literatüre önemli bir katk\u0131 sa\u011flayacakt\u0131r. Ara\u015ft\u0131rman\u0131n problemi, “blokzincirlerdeki belge yönetimi süreçleri, ar\u015fivcilik ve belge yönetimi ilkeleri yeteri kadar dikkate al\u0131narak geli\u015ftirilmedi\u011finde belgelerin güvenilirlikleri uzun vadede korunamayabilir” \u015feklindedir. Ara\u015ft\u0131rman\u0131n sorusu ise “blokzincirlerde üretilen belgelerin güvenilirli\u011fi nas\u0131l korunabilir” olarak belirlenmi\u015ftir. Ara\u015ft\u0131rmada nitel yöntemler kullan\u0131lacakt\u0131r. Bu kapsamda University of British Columbia (UBC)’deki Blokzincir Ara\u015ft\u0131rma A\u011f\u0131nda yer alan/yer alm\u0131\u015f ve blokzincirlerde EBYS geli\u015ftiren alan\u0131nda yetkin \u015firketlerle görü\u015fmeler yap\u0131lacakt\u0131r. Bu görü\u015fmeler sonucunda blokzincirlerde üretilen belgelerin güvenilirlik kriterlerine ili\u015fkin ilkelerin belirlenmesi hedeflenmektedir. Belirlenen bu kriterler, ayn\u0131 zamanda bir International Organization for Standardization (ISO) standard\u0131na da kaynakl\u0131k edebilir. Bununla birlikte, Türk Standartlar\u0131 Enstitüsü (TSE), TÜB\u0130TAK Blokzincir Ara\u015ft\u0131rma Laboratuvar\u0131, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 Devlet Ar\u015fivleri Ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 ile Türkiye Cumhuriyeti Cumhurba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 Dijital Dönü\u015füm Ofisi gibi kamu kurum ve kurulu\u015flar\u0131 da ara\u015ft\u0131rma sonuçlar\u0131ndan yararlanabilir. Bu ara\u015ft\u0131rman\u0131n ç\u0131kt\u0131lar\u0131 olarak blokzincirlerde üretilen belgelerin güvenilirlikleriyle ilgili yaz\u0131l\u0131mc\u0131lar\u0131n görü\u015fleri üzerine makale ve kitap bölümleri ile güvenilirlik kriterlerini içeren bir kitap haz\u0131rlanmas\u0131 dü\u015fünülmektedir. Ara\u015ft\u0131rmac\u0131, bu öneri kabul edildikten sonra Türkiye’ye dönerek bilgi ve belge yönetimi bölümlerinde ö\u011fretim üyesi olarak görev yapmay\u0131 planlamaktad\u0131r. Bu plan kapsam\u0131nda blokzincir ve belge yönetimi temal\u0131 bir ders içeri\u011fi olu\u015fturmay\u0131 tasarlamaktad\u0131r. Böylece lisans/yüksek lisans ve doktora seviyelerinde sahan\u0131n yani blokzincir ekosisteminin ihtiyac\u0131 olan i\u015fgücünün yeti\u015fmesine katk\u0131da bulunacakt\u0131r. Tüm bunlar\u0131n yan\u0131 s\u0131ra, henüz Türkiye’de kurumsal faaliyetler sonucunda olu\u015fan belgeleri tamamen blokzincirlerdeki EBYS’lerde üreten kurum ve bu yönde çözüm geli\u015ftiren \u015firket bulunmamaktad\u0131r. Hâliyle bu konuda daha çok deneyimi olan ara\u015ft\u0131rmac\u0131larla ve farkl\u0131 protokollerdeki blokzincirlerde EBYS geli\u015ftiren \u015firketlerle birlikte ara\u015ft\u0131rma yapmak, belirlenecek güvenilirlik kriterlerinin etkinli\u011fi aç\u0131s\u0131ndan daha sa\u011fl\u0131kl\u0131 sonuçlar verecektir. Bu türden bir çal\u0131\u015fma grubunun ara\u015ft\u0131rman\u0131n dan\u0131\u015fman\u0131 Victoria Lemieux’nun liderli\u011finde Blokzincir Ara\u015ft\u0131rma A\u011f\u0131 ad\u0131yla UBC’de kuruldu\u011fu görülmektedir. Bununla birlikte, 20 y\u0131ldan fazla bir süredir ar\u015fivcilik ilkelerinin geli\u015fimine katk\u0131da bulunan International Research on Permanent Authentic Records in Electronic Systems (INTERPARES) projesinin yürütücüleri Luciana Duranti ve Muhammad Abdul-Mageed UBC School of Information (Bilgi Enstitüsü)’da görev yapmaktad\u0131r. Abdul-Mageed, ayn\u0131 zamanda UBC Blokzincir Ara\u015ft\u0131rma A\u011f\u0131nda da yer almaktad\u0131r. Hâliyle UBC’de ciddi nitelikte ar\u015fivcilik ve belge yönetimi prati\u011fine sahip ara\u015ft\u0131rmac\u0131 bulunmaktad\u0131r. Blokzincirlerde üretilecek belgelerin güvenilirlik kriterleri belirlenmeye çal\u0131\u015f\u0131l\u0131rken bu birikimden yararlan\u0131lmak istenmektedir.</p>",
"identifier": 229489,
"inLanguage": {
"@type": "Language",
"alternateName": "tur",
"name": "Turkish"
},
"keywords": [
"belge y\u00f6netimi",
"blokzincir teknolojisi",
"g\u00fcvenilirlik",
"records management",
"blockchain technology",
"trustworthiness"
],
"license": "https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/",
"name": "T\u00dcB\u0130TAK 2219 Yurt D\u0131\u015f\u0131 Doktora Sonras\u0131 Ara\u015ft\u0131rma Burs Program\u0131 Proje \u00d6nerisi",
"url": "https://aperta.ulakbim.gov.tr/record/229489"
}
1,012
2,204
görüntülenme
indirilme
| Tüm sürümler | Bu sürüm | |
|---|---|---|
| Görüntülenme | 1,012 | 1,012 |
| İndirme | 2,204 | 2,204 |
| Veri hacmi | 729.2 MB | 729.2 MB |
| Tekil görüntülenme | 916 | 916 |
| Tekil indirme | 1,943 | 1,943 |