Sunum Açık Erişim

Zonguldak'taki Madenci Sinemalarını Henri Lefebvre ile Tartışmak

2023    Mehtap Özsoy

Bu çalışmada Zonguldak’ın Ereğli ilçesindeki Ereğli Kömür İşletmeleri’ne bağlı sinema salonları Henri Lefebvre’nin mekâna ilişkin görüşleriyle birlikte tartışılacaktır.

Mekânın toplumsal bir ürün olduğu düşüncesinden hareketle Lefebvre, modernitede mekân üretimini ve modern özneyi mümkün kılan kentleri merkeze alır. Lefebvre’de mekân, siyasi, ekonomik ve toplumsal süreçlerle şekillenir, aynı zamanda bu süreçleri etkiler. Mekânı düşünmenin, analizin ve tartışmanın merkezine yerleştirerek “mekânın bilimi”ni ortaya koymaya çalışan Lefebvre birbiriyle ilişkili, her birinin varlığı ötekini mümkün kılan üç farklı biçimde katmanlaşmış, farklı momentlerle sürekli değişen, akış halinde olan, birbirini içerimleyen, kimi zaman birbiriyle çakışan üç cepheli bir mekân anlayışı ortaya koyar. Bunlar; gündelik pratiklerin gerçekleştiği “algılanan mekân-mekânsal pratikler”; modern devlet rasyonalitesi, normları ile kurgulanan “mekân temsili-tasarlanan mekân-”; sınırların kimi zaman belirsizleştiği, düşsel olanla gerçek olanın bir aradalığını barındıran “temsil mekânı”dır.

Çalışmada, araştırmanın konusu olan sinema salonlarının bu üç cepheli mekân anlayışının neresinde olduğu tartışılacaktır. Türkiye’de modern devletin bir kavşağı olarak nitelendirilebileceğimiz sosyal devlet anlayışı ile üretilen Ereğli Kömür İşletmeleri’nin bünyesinde yer alan sinema salonlarına dair tartışma, Lefebvre’nin mekân anlayışından hareketle salonlardaki farklı momentleri deneyimleyen kişilerle yapılan sözlü tarih görüşmeleri, arşiv ve yerel kaynaklar doğrultusunda, salonların üretimindeki ve tasarımındaki sürecin “devlet” rasyonalitesi, salonların kapitalist üretim, birikim ve tüketim ile ilişkisi, günümüzde çoğu yıkılmış ya da yıkılmak üzere olan bu sinema salonlarının günümüzdeki durumu “mevcut iktidar uygulamaları” göz önüne alınarak yürütülecektir.