Dergi makalesi Kısıtlı Erişim

Yeraltı ve Yerüstü Faaliyet Gösteren Bir Kömür Madeni İşletmesinde İş Sağlığı ve Güvenliği Risklerinin Değerlendirilmesi

2025    Emre, Demir; Han, İbrahim

Tez danışman(lar)ı

Han, İbrahim

Madencilik sektörü açısından yeraltı ve yerüstü madenciliği tüm dünyada büyük öneme sahiptir. Yeraltı ve yerüstü madenciliğinin güvenli ve en iyi şartlarda yürütülmesi için en üst düzeyde güvenlik tedbirlerinin alınması gerekmektedir. Yeraltı ve yerüstü madenciliğinde olası herhangi bir kaza ve ölüm riskine karşı işlerin takibi oldukça önemlidir. Bu çalışmada; Erzurum ilinde yeraltı ve yerüstü faaliyet gösteren bir kömür madeni işletmesinde çalışanların sağlığını ve güvenliğini etkileyecek çalışma ortamı risklerinin karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi ve alınacak önlemlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Risk değerlendirme sürecinin birinci adımı olarak işletme için tehlikeler tanımlanmış, tehlike girdileri elde edilmiştir. Daha verimli bir değerlendirme yapabilmek için çalışmanın yürütüldüğü maden ocağı bölümlere ayrılmış ve tehlikeler kategorilendirilmiştir. Maden ocağı ana ve tali havalandırma bölümü, atölyeler ve çalışma alanları, tahkimat ve kazı işleri, taşıma ve nakliyat işleri, denetim gözetim ve iş organizasyonu yeterliliği, kazan dairesi bölümü, patlayıcı madde depo bölümü, idari sosyal tesisler bölümü, marangozhane bölümü, stok ve döküm sahası bölümü, tahlisiye istasyonu bölümü ve yıkama, eleme ve torbalama tesisi bölümü olmak üzere toplam 12 bölüme ayrılmıştır. Bu bölümler için patlama, yangın ve su baskını, elektrik ve elektrikli ekipmanlar, kimyasal, fiziksel ve biyolojik tehlikeler ve atölyeler ve çalışma alanları ocak ana ve tali havalandırma olmak üzere toplam 5 tehlike durumu belirlenmiştir. Daha sonra 5x5 matris ve Fine-Kinney risk değerlendirme metotları kullanılarak belirlenen bölüm ve tehlike durumları için ayrı ayrı risk değerlendirmesi yapılmıştır. 5x5 matris yönteminde işletme için en yüksek riske sahip bölüm “ocak ana ve tali havalandırma” alanı iken Fine-Kinney yönteminde en fazla kabul edilemez risk “patlama, yangın ve su baskını” tehlikesi için elde edilmiştir. Belirlenen işletme bölümleri ve tehlike durumları için 5x5 matris ve Fine-Kinney yöntemleri ile yapılan risk değerlendirmesinden hareketle ortaya konan düzenleyici ve önleyici faaliyetler ile tehlikelerin ortaya çıkaracağı risklerin kabul edilebilir risk ve düşük risk düzeylerine indirilebileceği görülmüştür. 5x5 matris yönteminin daha kolay ve pratik oluşu sayesinde risklerin hızlı bir şekilde değerlendirilebildiği, bununla birlikte Fine-Kinney yönteminin riskleri derecelendirme noktasında daha kapsamlı olduğu, daha verimli ve net okunabilir sonuçlar verdiği görülmüştür. Fine-Kinney yöntemi tespit edilen herhangi bir tehlike için yapılması gereken müdahale zamanını daha net olarak değerlendirme imkânı da sağlamaktadır.