Diğer Açık Erişim

İşçi Sinemaları Web Sayfası

2025    Mehtap Özsoy

Bu web sayfası, Dr. Öğr. Üyesi Mehtap Özsoy’un yürütücülüğünde ve Arş. Gör. Mahmut Ceran’ın bursiyer olarak yer aldığı, TÜBİTAK 1002-A hızlı destek programı kapsamında desteklenen “Sosyal Bir Hak Olarak Sinemaya Gitmek: Ereğli Kömür İşletmeleri’ne Bağlı İşçi Sinemaları Üzerine Bir Sözlü Tarih Araştırması (1960-1980)” başlıklı projeden elde edilen verilerle oluşturulmuştur. Sayfada, yaklaşık üç yıldır süren görüşmeler neticesinde elde edilen sinema hikâyeleri, bizzat E.K.İ. sinemalarının tanığı ve katılımcısı olan kişilerin anlatımlarıyla, ses kayıtlarıyla yer almaktadır. Aynı zamanda E.K.İ sinema salonları haritalandırılmıştır.  Haritada yer alan sinema salonlarının içerisinde salonlara ait fotoğraflar, sinema hikâyelerinin ses kayıtları gibi bilgilere ulaşılabilmektedir.

Ana akım tarih yazımı olarak değerlendirebileceğimiz, öznesini yönetenlerin ve savaşların oluşturduğu tarih yazımına karşılık sıradan insanların, görmezden gelinenlerin ve gündelik/toplumsal hayatın tarihin öznesi olarak yer edinmesine olanak sağlayan sözlü tarih, Paul Thompson’un (1999:5) deyişiyle “tarihin bütün alanlarında bilinmeyen yeni kanıtların sunulması, odağın kaydırılması ve yeni araştırma alanlarının açılması, tarihçilerinin varsayımlarından ve kabul edilmiş yargılarından bazılarının sorgulanması ve bugüne kadar göz ardı edilmiş pek çok insan topluluğunun varlığının kabul edilmesi” gibi konularda önemli adımların atılmasını sağlar.

Projenin bir ayağı olan bu web sitesi, sözlü tarihin dijitalin çağın olanaklarıyla bir araya gelmesini sağlayarak Türkiye tarihinde sosyal devlet anlayışı ve sosyal hakların bir parçası şeklinde işletilen kültürel belleğin, toplumsal yapının ve gündelik yaşamın önemli kurumlarından olan bugüne kadar üzerine neredeyse hiçbir şey söylenmemiş fabrika sinemaları olarak da tanımlanan işçi sinemalarının tarih sahnesinde görünür olmasını sağlamakta dahası internetin demokratikleştirici etkisine uygun olarak, kişilerin paylaşımlarına olanak sağlamakta böylelikle sinema tarihi alanında “katılımcı bir tarih” yazımını amaçlamaktadır.  

Bununla beraber bu proje, her ne kadar Zonguldak’ta yer alan E.K.İ. ve sonraki adıyla T.T.K.’ya ait işçi sinemalarını araştırmak için yola çıksa da esasında devlet fabrikalarına ait işçi sinemalarına dair yürütülmesi planlanan daha büyük ölçekli bir araştırmanın ilk aşamasıdır. Bu nedenle “sinema anını paylaş kısmında E.K.İ sekmesinin hemen altında SEKA Sümerbank Bez Fabrikaları, Ereğli Demir Çelik, Filyos, Şeker Fabrikaları gibi diğer fabrika-işçi sinemalarına dair anıların da paylaşılmasına olanak tanımaktadır.

Web sayfası aynı zamanda hem projenin akademik çıktılarını hem de  uluslararası akademik sahada yürütülen benzer politikalarla organize edilen işçi sinemalarına ilişkin çalışmaları da içermektedir.