Veri seti Açık Erişim

Salgın Hastalıkların Epidemiyolojik ve Ekonomik Açıdan Matematiksel ve Ajan Tabanlı Yöntemlerle Modellenmesi ve Simülasyonu

2023    Güçlü, Hasan; Yaylalı, Emine; İkiışık, Hatice; Hızıroğlu Aygün, Aysun; Maral, Işıl

Hava veya temas yoluyla bulaşan yeni koronavirüs (COVID-19), kızamık, influenza vb. fatalitesi diğer bulaşıcı hastalıklar kadar yüksek olmasa da her ülkede ağır ekonomik ve işgücü kayıplarına neden olabilmektedir. Ülkemizde günümüz itibariyle toplam vaka sayısı açısından yaklaşık 6,5 milyon vaka ile dünya sıralamasında sekizinci durumdadır. Halk sağlığı için bu ve benzeri bulaşıcı hastalıkların vaka sayılarının ve ülke içinde dağılımının tahminlerinin yapılması, önlemlerin alınması ve kontrol çalışmalarının yapılması için önemlidir. Özellikle COVID-19 gibi yeterli toplumsal bağışıklığa henüz ulaşılamadığı ve aşılamanın da henüz yeterli olmadığı bir hastalığın kontrolü için kullanılan tedbirlerin hem hastalığın seyri hem de neden olabileceği işgücü ve ekonomik kayıpları öngörebilmek doğru halk sağlığı politikalarının oluşturulmasına yardımcı olacaktır. Salgının tahmin edilmesi zor seyri karşısında bütün ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de farklı tedbirler uygulanmış ve uygulanmaktadır. Ülkemizde okulları kapatma, 65 yaş üstü ve 20 yaş altı için sokağa çıkma yasakları gibi tedbirler nispeten erken zamanda alınmış fakat her bir tedbirin etkisinin ölçülmesi hala çok zor epidemiyolojik problemlerden biri olarak karşımızda durmaktadır. Ayrıca bundan sonra tedbirlerin hangi sırada ve ne ölçüde kaldırılacağı veya tekrar yürürlüğe konulması gerektiği de halk sağlığı otoritelerinin önündeki en önemli problemlerdendir. Şu aşamada bir diğer önemli soru ise aşılama oranı ve hızının vaka ve sağlık sistemi üzerindeki etkisini öngörebilmektir. Bu projede amacımız epidemiyoloji de dahil olmak üzere sosyoloji, ekonomi vb. alanlarda da bir süredir kullanılan modelleme ve simülasyon tekniklerini kullanarak ülkemiz özelinde bütün bu sorulara tatmin edici cevaplar verebilmektir. Ayrıca modellerin çıktılarını girdi olarak kullanan ekonomik bir analiz çalışması modül olarak modellerimize eklenecek ve salgının çalışma ekonomisine etkisinin de daha iyi tahmin edilebilmesine katkıda bulunabileceğiz.Üreteceğimiz modeller sadece Covid-19 değil epidemiyolojik parameteleri belirlenmiş kızamık vb salgın hastalıklar için de kullanılabilecek ve ülkemiz çapında üretilebilecek halk sağlığı politikalarının oluşturulmasında da etkin bir rol oynayacaktır. Projemizde bahsi geçen makro modellerin yanında okul ve işyerleri gibi kapalı mikro ortamlarda sosyal temasları daha önceki Horizon 2020 Marie-Curie projemizde aldığımız 200 adet sosyal mesafe ölçüm cihazını kullanarak ölçecek ve bu ortamlarda bulaşıcı hastalıkların yayılmasının kontrolü adına modeller üreteceğiz.