Dergi makalesi Açık Erişim

Gaziantep'te Katı Atık Toplayıcılığının Sosyo-Kültürel Bağlamı

2025    Karadaş, Yücel

Gaziantep’te geri dönüşüm ve katı atık sektörü, çok aktörlü bir yapıya sahiptir. Katı atıkların geri dönüşümü sürecinde en önemli maliyet kalemi, kaynaktan katı atığın toplanmasıdır. Bu nedenle sektördeki en önemli aktörler arasında toplayıcılar öne çıkmaktadır. Gaziantep’teki toplayıcı profili diğer şehirlerle karşılaştırıldığında benzerlikler ve farklılıklar göstermektedir. Toplayıcıların büyük bir kısmını Suriyeli göçmenler oluşturmakta olup, bu gruplar arasında özellikle Abdallar, çöl aşiretleri mensupları ve Suriye kırsalından göç edenler yer almaktadır. Genellikle kayıt dışı işleyen bu sektörde, bu durumu toplayıcıların sosyal profilleriyle de desteklenmektedir. Suriye’de toplumsal sistemin kenarında yer alan bu gruplar, göçebe yapıları nedeniyle eğitim, ekonomi ve siyaset gibi alanlarda standart işleyişin dışında kalmıştır. Suriye’de benzer işlerle uğraşan bu topluluklar, yüzlerce yıllık göçebe geleneği ve toplumdan bağımsız yaşam biçimlerini Gaziantep’e taşımışlardır.  Bu özellikleri, kayıt dışılık potansiyellerini artırarak katı atık toplayıcılığını tercih etmelerine

neden olmuştur. Bu durum, hem yerel yönetimlerin hem de topluluğun yaşam ve çalışma

biçimlerine odaklanan sivil toplum kuruluşlarının mesleki standartlar oluşturma süreçlerini

zorlaştırmaktadır. Katı atık toplayıcılarını kayıt altına alma ve mesleki standartlar geliştirme

çabaları, bu grupların kültürel gelenekleriyle beslenen kayıt dışılık arasında gerilimler yaratmaktadır. Bu nedenle önerilecek çalışma modeli, kayıtlılığı ve serbest çalışmayı bir arada ele

alan hibrit bir yaklaşıma dayanmalıdır.