Konferans bildirisi Açık Erişim

ÇORUH HAVZASINDA METEOROLOJİK KURAKLIKTAN HİDROLOJİK KURAKLIĞA YAYILIMIN ANALİZİ

2024    Terzi, Tolga Barış; Önöz, Bihrat

Kuraklık geniş bir alanı etkileyen, sosyal ve ekolojik yaşamın çeşitli yönlerine zarar veren bir doğal afettir.  İklim değişikliğinin artan etkisi ile kuraklık gibi doğal afetlerin etkileri de şiddetlenmektedir. Bu nedenle, etkili ve güvenilir kuraklık izleme ve kuraklık önleme sistemleri daha da önemli hale gelmektedir. Meteorolojik kuraklıktan hidrolojik kuraklığa yayılmanın belirlenmesi, kuraklık izleme ve önleme açısından kuraklık karakteristiklerini belirlemek kadar önemlidir. Bu nedenle, bu çalışma kapsamında Çoruh Havzası’nda hem meteorolojik kuraklığı hem de hidrolojik kuraklığı incelemek adına Standartlaştırılmış Yağış İndisi (SPI) ve Standartlaştırılmış Akım İndisi (SSFI) kullanılmıştır. Çoruh Havzası’nda seçilen 5 farklı istasyona ait yağış ve akım verileri kullanılarak 1989 ile 2011 yılları arasında standartlaştırılmış indisler 1, 3, 6, 9 ve 12-aylık zaman ölçeklerinde hesaplanmıştır. Hem meteorolojik hem de hidrolojik kuraklıklar için kuraklık karakteristikleri belirlenmiştir. Kuraklık karakteristikleri belirlendikten sonra hidrolojik kuraklığın meteorolojik kuraklığa tepki süresi, standartlaştırılmış indisler arasındaki doğrusal ve doğrusal olmayan bağımlılıkları göz önünde bulunduran iki aşamalı bir yöntem kullanılarak belirlenmiştir. Meteorolojik ve hidrolojik kuraklıklar arasındaki doğrusal bağımlılığın incelenmesinde Pearson korelasyon katsayısı kullanılırken, doğrusal olmayan bağımlılığın incelenmesinde ortak bilgi (MI) kullanılmıştır. Sonuç olarak, Çoruh Havzası’nda hidrolojik kuraklıkların meteorolojik kuraklıklara tepki süresi 9 ay olarak elde edilmiştir. Kuraklık karakteristiklerinin incelenmesi ile meteorolojik kuraklıktan hidrolojik kuraklığa evrilen kuraklıkların sıklığı azalırken uzunluk ve şiddetinde artışlar olduğu gözlemlenmiştir.