Tez Açık Erişim

Genotip ve çevre faktörlerinin asmada (Vitis vinifera L. cvs.) doğal poliembriyoni üzerine etkileri

2002    Bilir, Mehmet

Poliembriyoni, tüm Angiosperm’lerde olduğu gibi asmada da haploidinin doğal kaynağıdır. Bu sebeple araştırıcıların ilgi kaynağı olmuştur. Bu çalışmada ülkemizin önemli şaraplık çeşitlerinden Kalecik karası, Hasandede, Narince ve Emir çeşitleriyle literatürde yer alan, diğer poliembriyoni çalışmalarında başarılı sonuçlar verdiği bilinen yabancı kökenli Pinot noir çeşidinin poliembriyoni frekansı ve poliembriyoni üzerinde genotip ve çevre faktörlerinin etkileri araştırılmıştır. Çeşitlere bağlı olarak çimlenmiş tohumlar arasında %0.044 ile % 0.082 arasında doğal poliembriyoni frekansı tespit edilmiştir. En yüksek poliembriyoni oranı Emir çeşidinde %0.082 olarak gözlemlenirken, Hasandede’de % 0.044, Kalecik karası ve Pinot noir’de %0.049, Narince’de % 0.059 olarak görülmüştür. Çeşitlerin tamamında görülen poliembriyoni frekansı % 0.057’dir.

Farklı çimlendirme sıcaklıklarının poliembriyoni üzerine etkilerinin incelendiği denemede 24 °C ve 27 °C’de çimlendirilen tohumlarda daha fazla poliembriyoni gözlemlenmiştir. Farklı anaçların poliembriyoniye etkilerinin araştırıldığı denemede 99 R anacı üzerine aşılı Hasandede bitkilerinde en yüksek poliembriyoniye (% 0.216) ulaşılırken 5 BB’de % 0.147, 1103 P’de % 0.138 olarak tespit edilmiş, Kalecik karası’nın 5 BB anacı üzerine aşılı olanlarında % 0.088 ve 1103 P anacı üzerindekilerde ise % 0.044 oranında poliembriyoni görülmüştür. Omca yaşlarının poliembriyoni üzerine etkilerinin incelendiği denemede genç( 5 yaş) omcalarda hiç poliembriyoniye rastlanın azken, orta yaşlı (6-12 yaş) ve yaşlı (30 yaş) omcalarda birbirine yakın olmakla birlikte % 0.10 ve % 0.09 oranlarında poliembriyoni gözlemlenmiştir. Ekolojik farklılığın poliembriyoni üzerine etkisi tam olarak ortaya konamazken, yıllara göre iklimsel değişikliğin etkisinin incelendiği denemelerde iklimsel değişikliklerin poliembriyoni üzerine etkili olduğu saptanmıştır.

Haploidinin ortaya konulması amacıyla yapılan kromozom sayım çalışmalarında ise yeterli sayıda poliembriyonik bitki oluşmadığı için net sonuçlar elde edilememiştir.